Transformacja polskiego przemysłu – wyniki badania „Smart Industry Polska 2020”

08-01-2021

Cyfryzacja jest coraz ważniejsza dla polskich przedsiębiorców i rośnie wśród nich świadomość płynących z niej korzyści. W porównaniu z 2018 r. odnotowano wzrost wdrożeń koncepcji Industry 4.0 (w 2018 r. wprowadzało je 4,5% firm, a w 2020 – 7,2%) oraz dwukrotny wzrost liczby planów dotyczących ich wdrażania. Ponadto jedna trzecia menedżerów – przedstawicieli C-level – uważa, że stosowanie rozwiązań cyfrowych wpłynie na sukces ich firmy w przyszłości.

We wrześniu br. firma Siemens we współpracy z Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii zakończyła piątą edycję badania „Smart Industry Polska”. Zostało ono przeprowadzone przez agencję badawczą Kantar Polska na grupie małych oraz średnich firm.

Cyfryzacja jako element strategii firm

W porównaniu z wynikami poprzedniej edycji badania odnotowano wyraźny wzrost odsetka ankietowanych deklarujących, że technologie zgodne z koncepcją Industry 4.0 stanowią element strategii ich firmy – odnosi się to zwłaszcza do planów ich wdrażania (ponad dwukrotny wzrost z 11% do 25,5%). Decyzja o cyfryzacji powoduje zmiany, m.in. w wymaganiach odnośnie do kompetencji pracowników. W efekcie zdefiniowania na nowo priorytetów i nastawienia strategicznego na informatyzację i automatyzację procesów produkcyjnych przedsiębiorstwa zaczynają zwracać uwagę na kompetencje cyfrowe pracowników.

– Szczególnie cieszy nas większa świadomość rynku w zakresie korzyści, jakie daje digitalizacja. Przedsiębiorstwa coraz częściej wpisują cyfryzację do swojej strategii biznesowej. Siemens od samego początku wspiera przedsiębiorców w rozwoju, zapewniając know-how, dostęp do szkoleń i wiedzy konsultantów. Bardzo dobrze rozumiemy także specyfikę działania i potrzeby MŚP z branży przemysłowej i aktywnie angażujemy się w transformację cyfrową tego sektora gospodarki – mówi Dominika Bettman, CEO Siemens Polska.

Transformacja cyfrowa została przeprowadzona w umiarkowanie dużym odsetku przedsiębiorstw produkcyjnych z sektora MŚP. Według deklaracji ankietowanych najczęściej wdrażanymi technologiami cyfrowymi, zgodnymi z koncepcją Industry 4.0, były: analityka danych i optymalizacja produkcji (59,5%), predictive maintenance (31,4%), robotyzacja linii produkcyjnych (28,8%), oprogramowanie obniżające koszty prototypowania produktów i wprowadzania nowych (25,5%), Internet rzeczy (19%) oraz druk 3D (18,3%).

Cyfryzacja jako inwestycja w przyszłość

Wdrażanie rozwiązań cyfrowych stosunkowo rzadko jest postrzegane jako element decydujący o bieżącym wzroście konkurencyjności firmy. Wśród tego rodzaju rozwiązań najczęściej wymieniane było: wdrażanie cyfrowych rozwiązań technicznych – 17%, rozwiązania cyber-fizyczne – 13% oraz cyfryzacja w zarządzaniu firmą – 12%. Respondenci spodziewają się jednak, że dzięki cyfryzacji poprawi się efektywność ich organizacji w przyszłości. Aż 30% z nich uznało wdrażanie cyfrowych rozwiązań technicznych za element, który uda się przekuć w sukces firmy w perspektywie najbliższych trzech lat. Inne czynniki, które mają wpłynąć na zwiększenie możliwości ankietowanych przedsiębiorstw w najbliższych latach, to: rozwiązania cyber-fizyczne – 24% oraz cyfryzacja w zarządzaniu firmą – 31%.

– Proces inwestycji w zaawansowane technologie w nowej rzeczywistości będzie wymagać pogłębionej analizy potrzeb, która wyeliminuje ryzyko inwestycyjne. Wyniki raportu wyraźnie wskazują na potrzebę rozwoju profesjonalnych usług informacyjnych, demonstracyjnych, szkoleniowych i doradczych dla firm na równi z instrumentami finansowymi, takimi jak ulga na B+R, która uwolniła apetyt polskich firm na innowacje – mówi dr Beata Lubos, dyrektor Departamentu Innowacji w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii.

Digitalizacja jest zazwyczaj wprowadzana w obszarach, w których dość łatwo jest ją zrealizować. W zakresie komunikacji i współpracy z klientami lub dostawcami transformacja cyfrowa jest realizowana obecnie aż w 60% firm, natomiast w zakresie uruchamiania cyfrowych kanałów dystrybucji czy cyfrowego wsparcia sprzedaży wdrożyło ją jedynie 25% firm. W 70% firm, w których wdrożono w ostatnim czasie cyfryzację sposobu pracy, ankietowani byli zdania, że jej bezpośrednią przyczyną była pandemia koronawirusa.

Kompetencje cyfrowe polskich przedsiębiorców

Badanie miało także na celu sprawdzenie, w jakich obszarach przedsiębiorcy czują się kompetentni. Okazuje się, że osoby zarządzające w polskich firmach MŚP uważają się za bardziej kompetentne w dziedzinie zarządzaniem ludźmi niż w zakresie cyfryzacji. Nieco mniej kompetentni niż w zarządzaniu ludźmi czują się w zarządzaniu produktem i produkcją.

Swoje umiejętności cyfrowe przedsiębiorcy najwyżej oceniają w obszarze analityki danych i optymalizacji produkcji (55% ankietowanych uznało je za w pełni wystarczające). Własna ocena pozostałych kompetencji cyfrowych przez polskich przedsiębiorców wypada już znacznie słabiej, np. w dziedzinie sztucznej inteligencji (15%), cyfrowych bliźniaków i digitalizacji produkcji (15%) czy Big Data (22%). Niepokoi fakt, że ponad 45% ankietowanych nie zdobywa wiedzy na temat cyfryzacji.

– Zarządzający polskimi przedsiębiorstwami wśród posiadanych kompetencji cyfrowych najwyżej oceniają własną wiedzę w obszarze analityki danych i optymalizacji produkcji, co może sugerować, że najważniejsze jest dla nich bieżące zwiększanie efektywności biznesowej. Na zwrot z inwestycji w cyfryzację należy jednak patrzeć w dłuższej perspektywie. Biorąc pod uwagę dłuższy horyzont, zmiany te wpłyną na wzrost jakości produkcji, obniżenie kosztów, większe możliwości wytwórcze zarówno w kontekście asortymentu, jak i wolumenu produkcji, i w efekcie znacząco przyczynią się do poprawy konkurencyjności polskiego biznesu – mówi Dominika Bettman.

Kto stoi za transformacją w polskim przemyśle?

Zdecydowana większość (80,6%) przedstawicieli C-level ma wyższe wykształcenie, to znaczy są oni absolwentami studiów pierwszego lub drugiego stopnia. Wśród przedstawicieli kadry zarządzającej zbliżony odsetek badanych to absolwenci kierunków związanych z finansami i ekonomią (37,3%) oraz technicznych i w ogóle ścisłych (36,6%). Mniej niż 5% ankietowanych ma dyplom studiów typu MBA. Przedstawiciele kadry zarządzającej są w większości przeświadczeni o posiadaniu dobrze wykształconych kompetencji miękkich, takich jak umiejętności przywódcze (82%), zarządzanie danymi i informacjami (82%), zarządzanie personelem i zespołem produkcyjnym (79%) czy umiejętności negocjacyjne (73%).

Internet pozostaje najpopularniejszym źródłem informacji na temat transformacji cyfrowej w firmach. Znacznie niższy odsetek wskazań uzyskały specjalistyczne źródła, takie jak prasa fachowa, szkolenia czy publikacje naukowe. Trzeba przy tym odnotować, że ponad 45% przedstawicieli kadry zarządzającej nie korzysta z żadnych źródeł informacji do zdobywania wiedzy na temat digitalizacji w przedsiębiorstwach.

Większość ankietowanych przedstawicieli C-level deklaruje, że zasięg działalności ich firm wykracza poza granice Polski (67%). Jedynie 14% respondentów zarządza firmami o lokalnym charakterze, a 18% prowadzi biznes o charakterze ogólnopolskim.