Kilka słów o zielonych fabrykach: droga do zerowej emisji netto

Sektor produkcji będzie w czołówce pod względem realizacji zobowiązań podjętych na szczycie COP26. Jak powiedział na konferencji brytyjski przyrodnik David Attenborough: „Nowa rewolucja przemysłowa, napędzana przez miliony proekologicznych innowacji, jest niezbędna i już się rozpoczyna”. Tak wiele obszarów każdego zakładu może działać bardziej ekologicznie – od czego więc producenci powinni zacząć zmiany? W swoim artykule Anders Dellblad, dyrektor ds. zrównoważonych dostaw w Sandvik Coromant, przedstawia firmowy plan oceny fabryki pod względem zrównoważonego działania.

Według brytyjskiej organizacji pozarządowej Energy & Climate przemysł odpowiada za 23% emisji na świecie i stanowi drugie pod względem wielkości jej źródło po systemach wytwarzania energii. Podczas szczytu klimatycznego COP26, będącego decydującym momentem mogącym pchnąć do przodu dekarbonizację przemysłu, podjęto wiele ważnych decyzji mających na celu poprawę zrównoważenia produkcji i osiągnięcie zerowej emisji netto.

Szczególnie znaczące inicjatywy obejmują wprowadzenie zielonych korytarzy żeglugowych, które tworzyłyby neutralne klimatycznie szlaki morskie między dwoma portami w celu zmniejszenia wpływu transportu i logistyki na środowisko, oraz podjęte przez ponad 40 krajów zobowiązanie do odejścia od węgla w ciągu najbliższych 20 lat. Tego rodzaju zmiany niewątpliwie będą miały pozytywny wpływ. Producenci muszą jednak spojrzeć z bliska także na własne przedsiębiorstwa, jeśli chcą, by ich procesy były bardziej przyjazne dla środowiska.

 

W hali fabrycznej

W zakładzie produkcyjnym wiele obszarów może wpływać na ocenę ekologiczną firmy. W listopadzie 2021 r. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (International Energy Agency – IEA) podała, że chociaż bezpośrednie przemysłowe emisje dwutlenku węgla (CO₂) zmniejszyły się w 2020 r. o 1,6% do 8,7 gigatony, to nadal stanowią one 26% emisji na świecie. Wzrost zużycia energii przez ostatnie 10 lat był napędzany w dużym stopniu przez rozwój energochłonnych podsektorów przemysłu, takich jak: przemysł chemiczny, branża żelaza i stali, aluminium, cementu i przemysł celulozowo-papierniczy. Znaczną część zużywanej energii pochłania przetwarzanie i wytwarzanie materiałów.

Innym obszarem, którego przemysł absolutnie nie może zignorować, jest masa wytwarzanych odpadów. Przemysł generuje połowę wszystkich odpadów powstających na świecie. Produkcja jest tylko jednym ich źródłem – ale największym i najszybciej rosnącym. Łatwo jest zrozumieć, dlaczego produkcja generuje tak wiele odpadów – jest to ogromny sektor, który wytwarza ponad połowę światowego produktu brutto rocznie. Jednocześnie jednak zmaga się także z olbrzymimi stratami. Według szacunków produkcja co roku ponosi straty w wysokości 10% światowego produktu brutto, o łącznej wartości do 8 bilionów USD.

Mowa tu nie tylko o zwykłych stratach produktowych, takich jak części odrzucone z powodu zużycia narzędzia. Zakres marnotrawstwa sięga dużo dalej, do każdego obszaru produkcji – od badań i rozwoju po wadliwe produkty i niesprawne maszyny.

Te dane statystyczne malują ponury obraz. Nie znaczy to jednak, że nic nie da się zrobić. Naiwne byłoby też twierdzenie, że w przyszłości produkcja nie będzie generować strat. Zawsze, w każdym procesie będą się pojawiać wady produktów i źle działające urządzenia. Producenci powinni jednak starać się ograniczyć te zdarzenia, podejmując bardziej świadome decyzje.

 

„Odchudzona” produkcja w zielonych fabrykach

Termin „zielone fabryki” powstał kilka lat temu na określenie zakładu ekologicznie zaprojektowanego i wyposażonego w przyjazne dla środowiska procesy produkcyjne ograniczające emisję gazów cieplarnianych, zanieczyszczenie środowiska oraz zużycie energii. Innymi słowy zielona fabryka to bardziej ekologiczne miejsce pracy, gdzie procesy i produkty mają mniejszy wpływ na środowisko.

Słowo „zielona” nie jest pustą etykietą. Aby zakład był naprawdę zieloną fabryką, musi demonstrować konkretne sposoby wspierania ekologicznych praktyk w fabryce, łańcuchu dostaw i w relacjach z całą bazą klientów. Firma chcąca zbudować zieloną fabrykę może np. zainwestować w rozwiązania redukujące ilość odrzucanych części i czas bezczynności maszyn przez optymalizację rozplanowania produkcji lub może podjąć działania w celu efektywniejszego generowania, wykorzystywania i odzyskiwania ciepła, np. przez instalację wydajnych palników, które ponadto odzyskują ciepło odpadowe. Innym rozwiązaniem jest skrócenie odległości transportu części w łańcuchu dostaw, np. w oparciu o plany zielonych korytarzy proponowanych podczas konferencji COP26, albo przekształcanie odpadów w użyteczny materiał.

Nie ma jednego przepisu na stworzenie zielonej fabryki. Jest wiele proekologicznych kroków, jakie firma może podjąć w celu działania w sposób bardziej przyjazny dla środowiska – może to być sprawny program recyklingowy czy też wydajne energetycznie ogrzewanie. Jednak z tak dużym wyborem „zielonych” rozwiązań łączy się pewien problem. Kierownicy zakładów mogą mieć trudności z decyzją, które rozwiązania będą najlepsze dla ich fabryki. Przecież każdy zakład jest inny.

Jedynym sposobem, aby praktycznie ocenić wyniki firmy pod względem zrównoważonego działania, jest monitorowanie wszystkich jej fabryk i obiektów na świecie. Producenci potrzebują kontaktu i wiarygodnego źródła danych, które mogą służyć jako punkt odniesienia podczas tworzenia strategii rozwoju. Takiego narzędzia do tej pory nie było – dopóki firma Sandvik Coromant go nie stworzyła.

 

 

Droga do zrównoważonego przemysłu z pomocą jednego narzędzia

Stworzone przez firmę Sandvik Coromant narzędzie analityczne Zielone Fabryki i zrównoważone obiekty uwzględnia wszystkie ogniwa łańcucha produkcyjnego: od emisji dwutlenku węgla i gospodarki odpadami po produkcję oraz zarządzanie zasobami i środowiskiem pracy. Wprowadzone w 2019 r. narzędzie wdrożono początkowo w 16 zakładach produkcyjnych Sandvik Coromant na świecie z zamiarem wykorzystania go w przyszłości w każdym obiekcie.

Funkcje narzędzia są podzielone na sześć dziedzin: BHP, zasoby, środowisko pracy, emisje i odpady, lokalizacje, budynki i infrastruktura oraz – co nie mniej istotne – produkcja. Każda dziedzina jest oceniana pod względem obecnych wyników i aktualny stan jest dołączany do kluczowych wskaźników efektywności (KPI) w celu monitorowania poprawy. Jeśli np. okaże się, że w procesach produkcyjnych jest marnowana duża ilość wody, można zdecydować się na zainwestowanie w instalację do utylizacji odpadów płynnych, aby oddzielać czystą wodę od ścieków w celu ponownego wykorzystania. To właśnie zrobił zakład Sandvik Coromant w Langfang w Chinach w 2020 r., odzyskując 69 ton wody ze swoich odpadów produkcyjnych.

Chodzi jednak o coś więcej niż zwyczajne gromadzenie danych. Narzędzie oferuje przegląd najważniejszych informacji i zagrożeń oraz dostarcza sugestii ułatwiających podejmowanie decyzji, które dają wgląd w nieefektywne obszary działania zakładu. Takie kwestie jak zużycie wody i ścieki, nadwyżka ciepła, wykorzystanie surowców, czas pracy maszyn, a nawet zwyczaj korzystania z kubków papierowych w pokoju dla pracowników mogą być monitorowane i oceniane, aby ułatwić podejmowanie kroków opartych na danych w kierunku większego zrównoważenia produkcji.

Jeśli produkcja ma napędzać nową rewolucję przemysłową – jak ma nadzieję Attenborough – sektor ten będzie musiał przyjąć całościowe podejście do zrównoważonego rozwoju, obejmując działaniami całość zakładu – od hali fabrycznej po biura dyrekcji. W firmie Sandvik Coromant uważamy, że wszyscy producenci muszą formułować racjonalne cele oparte na danych, aby wzmocnić zrównoważony charakter działań w swoich obiektach. Dlatego w 2022 r. będziemy oferować nasze narzędzie Zielone Fabryki zewnętrznie, pomagając wszystkim producentom działać oszczędniej i w sposób bardziej zrównoważony.

Sandvik Coromant przedstawi więcej informacji o swoim narzędziu Zielone Fabryki i zrównoważone obiekty później w 2022 r. Czytelników, którzy chcą więcej się dowiedzieć o podejściu firmy do zrównoważonego rozwoju, zapraszamy na stronę internetową.

 

Sandvik Polska Sp. z o.o.
ul. Pukowca 7, 40-847 Katowice
tel. +48 22 292 23 47
order-poland.coromant@sandvik.com, www.sandvik.coromant.com/pl