PlasticsEurope – raport: „Tworzywa – Fakty 2020” o kondycji europejskiego sektora tworzyw
PlasticsEurope regularnie publikuje raporty na temat europejskiej branży tworzyw sztucznych. Najnowsza edycja: „Tworzywa – Fakty 2020. Analiza produkcji, zapotrzebowania oraz odzysku tworzyw sztucznych w Europie” zawiera dane dotyczące produkcji i zużycia tworzyw sztucznych w Europie, bilans handlowy, informacje o recyklingu i odzysku, a także o zatrudnieniu i obrotach w branży w 2019 r., tendencje dla 2020 r. i szacunkowe dane dotyczące wpływu pandemii COVID-19 na przemysł tworzyw sztucznych w Europie. Opracowanie daje również obraz tego, jak przemysł tworzyw sztucznych przyczynia się do rozwoju ekonomicznego Europy. Cały raport jest dostępny na stronie fundacji.
Dane przedstawione w najnowszym raporcie zostały zebrane przez PlasticsEurope (Stowarzyszenie Producentów Tworzyw Sztucznych w Europie) oraz EPRO (Europejskie Stowarzyszenie Organizacji Recyklingu i Odzysku Tworzyw Sztucznych). Posłużono się również krajowymi i europejskimi statystykami oraz danymi pochodzącymi od organizacji zajmujących się zagospodarowywaniem odpadów. Wykorzystano także badania i ekspertyzy konsultantów. Dane liczbowe i wykresy zawarte w raporcie odnoszą się przede wszystkim UE-28 oraz Norwegii i Szwajcarii (w skrócie określanych jako Europa).
W kierunku gospodarki obiegu zamkniętego dla tworzyw sztucznych
Przemysł tworzyw sztucznych ma zasadnicze znaczenie dla gospodarki europejskiej. Producenci tworzyw sztucznych, przetwórcy, recyklerzy i producenci maszyn do przetwórstwa tworzyw stanowią razem łańcuch wartości, który zatrudnia w Europie ponad 1,5 mln osób w ponad 55 tys. firm, w większości MŚP. W roku 2019 przedsiębiorstwa te osiągnęły obroty w wysokości przekraczającej 350 mld euro.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat tworzywa sztuczne oferowały innowacyjne rozwiązania dla stale zmieniających się potrzeb społeczeństwa. Wszechstronne, trwałe i z ogromnym potencjałem dostosowania do różnych potrzeb – tworzywa sztuczne to grupa niezwykłych materiałów, nierozerwalnie związanych z innowacjami i nauką. Rozwiązania z użyciem tworzyw umożliwiają sprostanie niezliczonym wymaganiom funkcjonalnym i estetycznym, począwszy od zapewnienia czystej wody do picia, poprzez uprawianie sportu, łączność, korzystanie z komfortowych rozwiązań w domu i ekologicznego transportu, aż po obszar higieny i ochrony zdrowia.
Tworzywa sztuczne będą nadal kształtować naszą teraźniejszość i przyszłość, jednak nie uda nam się wykorzystać ich pełnego potencjału bez stawienia czoła globalnym wyzwaniom związanym z negatywnym wpływem trafiających do środowiska naturalnego odpadów tworzyw.
Odpady tworzyw sztucznych są nie do zaakceptowania w środowisku naturalnym. Zatrzymanie ich emisji do środowiska to priorytet całej branży tworzyw sztucznych. Problemy globalne wymagają globalnego podejścia i globalnych rozwiązań. Do rozwiązania problemu zaśmiecenia i opracowania innowacyjnych, zrównoważonych procedur potrzebne jest silne partnerstwo pomiędzy całym łańcuchem wartości tworzyw sztucznych a wszystkimi zainteresowanymi stronami – zarówno na szczeblu lokalnym, krajowym, jak i globalnym. Tylko taka współpraca stron pozwoli stworzyć ramy gospodarki obiegu zamkniętego dla tworzyw sztucznych i opracować plan transformacji w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości.
Dla 60% produktów i części z tworzyw okres użytkowania wynosi od 1 do 50 (i więcej) lat. Po tym czasie potencjalnie stają się one odpadami. W związku z tym nie można porównywać ilości odpadów tworzyw sztucznych zebranych w ciągu jednego roku z roczną wielkością produkcji tworzyw lub zużycia na potrzeby przetwórstwa.
Produkcja tworzyw sztucznych według regionów (źródło: Plastics-Europe)
Obecnie większość tworzyw jest produkowana na bazie surowców kopalnych: ropy naftowej lub gazu ziemnego. Jednak w dłuższej perspektywie będzie się odchodzić od tych nieodnawialnych surowców i w przyszłości większość tworzyw będzie produkowana z takich surowców, jak zużyte oleje, odpady tworzyw, biomasa pozyskiwana z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju czy nawet CO2.
Produkcja tworzyw na świecie i w Europie
W 2019 r. światowa produkcja tworzyw sztucznych osiągnęła 368 mln ton. W samej tylko Europie wyprodukowano 58 mln ton tworzyw. Udział Chin w światowej produkcji wyniósł 31%. Dodatni bilans handlowy branży wyniósł ponad 13 mld euro.
Dwa największe segmenty zastosowań tworzyw sztucznych to opakowania i budownictwo. Na trzecim miejscu znajduje się branża motoryzacyjna.
Zapotrzebowanie europejskich przetwórców na tworzywa sztuczne według krajów (2018, 2019) (źródło: PlasticsEurope)
Zużycie tworzyw według segmentów zastosowań (2019) (źródło: PlasticsEurope)
Zagospodarowanie pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych
W 2018 r. w Europie zebrano 29,1 mln ton odpadów tworzyw sztucznych w celu ich zagospodarowania. W latach 2016–2018 eksport odpadów tworzyw sztucznych poza UE zmniejszył się o 39%.
Zagospodarowanie pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych (2018) (źródło: PlasticsEurope)
Od 2006 r. ilość odpadów tworzyw sztucznych poddanych recyklingowi podwoiła się (w tym ilość poddanych recyklingowi pokonsumenckich odpadów opakowań z tworzyw wzrosła o 92%). W roku 2018 w dalszym ciągu jednak 25% pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych trafiło na wysypiska.
Odejście od składowania tworzyw kluczem do zamknięcia ich obiegu
Kraje, w których obowiązują ograniczenia odnośnie do składowania odpadów nadających się do odzysku lub recyklingu, osiągają wyższe wskaźniki recyklingu pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W tej dziedzinie przodują: Szwajcaria, Austria, Holandia, Niemcy, Luksemburg, Szwecja, Finlandia, Belgia, Dania i Norwegia. Polska znajduje się dopiero na 21. miejscu w Europie pod względem recyklingu, odzysku energii i składowania pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych.
W 2018 r. zebrano 17,8 mln ton pokonsumenckich odpadów opakowań z tworzyw sztucznych.
Wskaźnik recyklingu, odzysku energii i składowania dla pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych (2018) (źródło: Plastics-Europe)
Recykling opakowań z tworzyw sztucznych
Nowa dyrektywa (UE) 2019/852 w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych wyznacza wyższe normy recyklingu dla poszczególnych materiałów (dla opakowań z tworzyw sztucznych wynoszące 50% do 2025 r. oraz 55% do 2030 r.) oraz określa nowy sposób ich wyliczania. Ta nowa metoda będzie stosowana począwszy od danych za rok 2020.
Wskaźniki recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych osiągane obecnie w Europie zawierają się pomiędzy 26% do 52%. Takie szerokie zróżnicowanie można tłumaczyć metodami organizacji zbiórki odpadów, dostępną infrastrukturą oraz wzorcami postępowania konsumentów z odpadami. Średni wskaźnik recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych, wynoszący 42%, wzrósł w 2018 r. o 1,2 punktu procentowego w porównaniu z rokiem 2016, przede wszystkim dzięki poprawie organizacji zbiórki odpadów.
Zagospodarowanie odpadów tworzyw sztucznych w wybranych krajach
W Niemczech w 2018 r. w ramach oficjalnych programów zbiórki zebrano 5,3 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006––2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły o 80%, odzysk energii wzrósł o 73%, a składowanie zmniejszyło się o 80%.
W Wielkiej Brytanii w 2018 r. zebrano blisko 4 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły 2,4-krotnie, odzysk energii wzrósł 6,8-krotnie, a składowanie zmniejszyło się o 66%.
We Włoszech w 2018 r. zebrano 3,6 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły o 68%, odzysk energii wzrósł o 57%, a składowanie zmniejszyło się o 48%.
We Francji w 2018 r. zebrano 3,6 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły o 79%, odzysk energii wzrósł o 35%, a składowanie zmniejszyło się o 18%.
W Hiszpanii w 2018 r. zebrano 2,5 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły 2,3-krotnie, odzysk energii wzrósł o 59%, a składowanie zmniejszyło się o 41%.
W Polsce w 2018 r. w ramach oficjalnych programów zebrano 1,9 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilości odpadów przeznaczonych do recyklingu wzrosły 2,7-krotnie, odzysk energii wzrósł 115-krotnie, a składowanie zmniejszyło się o 21%.
Zagospodarowanie pokonsumenckich odpadów tworzyw sztucznych w Polsce w latach 2006–2008 (źródło: PlasticsEurope)
Jeśli zaś mowa o odpadach opakowań z tworzyw w Polsce w 2018 r. w ramach oficjalnych programów zebrano 1 mln ton pokonsumenckich odpadów opakowań z tworzyw sztucznych. W latach 2006–2018 ilość odpadów opakowań z tworzyw sztucznych zebranych do recyklingu wzrosła 2,1-krotnie, odzysk energii wzrósł 70-krotnie, a składowanie zmniejszyło się o 37%.
Tworzywa sztuczne: proces recyklingu mechanicznego
W 2018 r. w europejskich zakładach recyklingu wyprodukowano blisko 5 mln ton recyklatów tworzyw sztucznych. 80% z nich zostało zawrócone do europejskiej gospodarki w celu wytworzenia nowych produktów. Pozostała część została wyeksportowana poza Europę.
Spadek produkcji europejskiego przemysłu tworzyw sztucznych
Od 2018 r. spada produkcja europejskiego przemysłu tworzyw sztucznych, a pandemia COVID-19 wyraźnie nasiliła ten trend.
Po gwałtownym spadku produkcji wskutek ograniczeń wynikających z pandemii COVID-19 w pierwszej połowie 2020 r., w drugiej połowie roku produkcja tworzyw sztucznych w formach podstawowych w krajach UE zaczęła ponownie wzrastać. Przewiduje się, że ożywienie gospodarcze będzie kontynuowane w 2021 r. Szybkość odbudowy rynku zależy jednak od wpływu COVID-19 oraz od zapotrzebowania na tworzywa sztuczne ze strony ważnych branż odbiorców, takich jak przemysł motoryzacyjny czy budowlany. Poziom produkcji przed pandemią COVID-19 nie zostanie osiągnięty przed rokiem 2022.
Produkcja przemysłu tworzyw sztucznych w krajach UE (wskaźnik 2015 = 100; dane skorygowane według sezonów (źródło: Plastics-Europe)
Źródło: PlasticsEurope, www.plasticseurope.org
