ENG FB kontakt

08.06.2023

Strona główna Aktualności Wydarzenia Czy Chiny przegonią Zachód w wyścigu o krytyczne technologie?

Czy Chiny przegonią Zachód w wyścigu o krytyczne technologie?

07-04-2023

 

Zachodnie demokracje przegrywają globalną konkurencję technologiczną, w tym wyścig o dokonanie przełomu naukowego i badawczego oraz zdolność do zatrzymywania globalnych talentów. A to kluczowe elementy leżące u podstaw rozwoju i kontroli najważniejszych światowych technologii, także tych, które jeszcze nie istnieją.

Z badania Australian Strategic Po­licy Institute – ASPI (www.aspi.org.au) wynika, że Chiny zbudowały podstawy, aby zająć pozycję wiodą­cego światowego supermocarstwa naukowego i technologicznego, zdobywając niekiedy oszałamiają­cą przewagę w badaniach o dużym wpływie w większości krytycznych i wschodzących dziedzin.

Światowa przewaga Chin rozciąga się na 37 z 44 technologii, które śledzi ASPI, obejmujących takie kluczowe dziedziny, jak: obronność, przestrzeń kosmiczna, robotyka, energia, środowisko, biotechnologia, sztuczna inteligencja (AI), zaawansowane materiały i kluczowe obszary technologii kwantowej. Critical Technology Tracker pokazuje, że w przypadku niektórych technologii wszystkie z 10 wiodących instytucji badawczych na świecie mają swoje siedziby w Chinach i generują łącznie dziewięć razy więcej publikacji naukowych o dużym wpływie niż kraj zajmujący drugie miejsce w rankingu (najczęściej USA). Warto zauważyć, że Chińska Akademia Nauk zajmuje wysokie (często pierwsze lub drugie) miejsce w wielu z 44 technologii uwzględnionych w Critical Technology Tracker.

Wysiłki Chin są wzmacniane przez import talentów i wiedzy: autorami jednej piątej znaczących artykułów z tego kraju są naukowcy z wykształceniem podyplomowym w krajach tzw. Five Eyes (sojusz wywiadowczy obejmujący Australię, Kanadę, Nową Zelandię, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone). Przewaga Chin jest więc wynikiem celowego działania i długoterminowo planowanej polityki, jak wielokrotnie podkreślał Xi Jinping i jego poprzednicy.

Kluczowym obszarem, w którym Chiny przodują, są technologie obronne i kosmiczne. Postępy Chin w zakresie pocisków hipersonicznych zdolnych do przenoszenia broni jądrowej podobno zaskoczyły wywiad USA w sierpniu 2021 r.

Gdyby narzędzie takie jak Critical Technology Tracker firmy ASPI zbierało i analizowało te dane dwa lata temu, duże zainteresowanie Pekinu i wiodące wyniki badań w tej dziedzinie byłyby łatwiejsze do zidentyfikowania, a jego postęp byłby mniej zaskakujący. To dlatego, że według analizy danych w ciągu ostatnich pięciu lat Chiny wygenerowały 48,49% światowych publikacji naukowych o dużym wpływie na temat zaawansowanych silników lotniczych, w tym naddźwiękowych, i posiadają siedem z 10 największych na świecie instytucji badawczych zajmujących się tym obszarem tematycznym.

Stany Zjednoczone zajmują drugie miejsce w większości z 44 technologii zbadanych w Critical Technology Tracker. Przodują obecnie w: obliczeniach wielkiej skali, obliczeniach kwantowych i szczepionkach. Zestaw danych ASPI pokazuje dużą przepaść między Chinami i Stanami Zjednoczonymi, jako dwoma wiodącymi krajami, a wszystkimi pozostałymi. Dane wskazują następnie na niewielką, drugorzędną grupę krajów, na czele z Indiami i Wielką Brytanią. Inne kraje, które regularnie pojawiają się w tej grupie – w wielu dziedzinach technologicznych – to: Korea Południowa, Niemcy, Australia, Włochy i (rzadziej) Japonia.

Według twórców raportu ważne jest, aby nie doszło w przyszłości do sytuacji, w której jeden lub dwa kraje zdominują nowe i wschodzące branże (co ostatnio miało miejsce w technologiach 5G), ale by jak najwięcej krajów miało stały dostęp do zaufanych i bezpiecznych dostaw technologii krytycznych.

Pozycja Chin w badaniach i dominująca koncentracja wiedzy specjalistycznej w strategicznych sektorach ma krótko – i długoterminowe implikacje dla krajów demokratycznych. W dłuższej perspektywie wiodąca pozycja badawcza Chin oznacza, że osiągnęły one sukces nie tylko w rozwoju technologicznym w prawie wszystkich sektorach, ale także w przyszłych technologiach, które jeszcze nie istnieją. Może to spowodować przeniesienie nie tylko rozwoju technologicznego i kontroli, ale także globalnej władzy i wpływów do państwa autorytarnego, w którym opracowywanie, testowanie i stosowanie krytycznych i wojskowych technologii nie jest przejrzyste i nie może być kontrolowane przez niezależne społeczeństwo obywatelskie i media.

W bliższej perspektywie ta przewaga – w połączeniu ze skutecznymi strategiami przekładania przełomowych odkryć badawczych na komercyjne systemy i produkty, które są wprowadzane do wydajnej bazy produkcyjnej – może pozwolić Chinom przejąć globalną kontrolę nad niektórymi krytycznymi technologiami.

Zagrożenia te są potęgowane przez gotowość Komunistycznej Partii Chin (KPCh) do stosowania technik przymusu poza globalnym porządkiem opartym na zasadach w celu karania rządów i przedsiębiorstw, w tym wstrzymywania dostaw technologii krytycznych. Ustalenia te powinny być dzwonkiem alarmowym dla demokratycznych narodów, które muszą szybko dążyć do strategicznego rozwoju technologii krytycznych.

Rządy na całym świecie powinny pracować wspólnie i indywidualnie, aby dogonić Chiny, a szerzej – muszą zwracać większą uwagę na światowe centrum innowacji technologicznych i strategicznej konkurencji: Indo-Pacyfik. Podczas gdy Chiny przodują, ważne jest, aby demokracje zdały sobie sprawę z siły ich potencjalnego zagregowanego przywództwa oraz zbiorowych mocnych stron regionów i ugrupowań (na przykład UE).

Partnerzy i sojusznicy muszą zintensyfikować działania i poważnie rozważyć takie kwestie, jak zarezerwowanie państwowych funduszy majątkowych na poziomie 0,5––0,7% dochodu narodowego brutto, przeznaczonych na: kapitał podwyższonego ryzyka i finansowanie badań, z dużą częścią zarezerwowaną dla wysokiego ryzyka i wysokich zysków moonshots (wielkie pomysły). Rządy powinny zaplanować m.in.:

● wizy technologiczne, friend-shoring oraz dotacje na badania i rozwój między sojusznikami,

● rewitalizację sektora uniwersyteckiego poprzez specjalistyczne stypendia dla studentów i technologów pracujących w czołówce badań nad technologiami krytycznymi,

● restrukturyzację systemów podatkowych w celu skierowania kapitału prywatnego w stronę kapitału podwyższonego ryzyka oraz zintensyfikowania wysiłków na rzecz obiecujących nowych technologii,

● nowe partnerstwa publiczno-prywatne i centra doskonałości w celu zwiększania możliwości komercjalizacji badań.

 

 

Społeczności wywiadowcze mają do odegrania kluczową rolę zarówno w informowaniu decydentów, jak i budowaniu zdolności. Jedną z rekomendacji jest, aby kraje Five Eyes wraz z Japonią zbudowały wywiadowcze centrum analityczne skoncentrowane na Chinach i technologii (począwszy od danych wywiadowczych typu open source).

Technologie o znaczeniu krytycznym stanowią już podstawę światowej gospodarki i naszego społeczeństwa. Są wszechobecne i niezbędne – od energooszczędnych mikroprocesorów w smartfonach po zabezpieczenia umożliwiające korzystanie z bankowości internetowej i dokonywanie zakupów. Odblokowują produkcję zielonej energii i wspierają przełomy medyczne. Stanowią również podstawę zdolności wojskowych na polu bitwy, podstawę nowych technik wojny hybrydowej i mogą zapewnić agencjom wywiadowczym znaczną przewagę nad przeciwnikami.

Zaledwie kilka lat temu naród mógł skoncentrować swoje badania, wydobycie zasobów i energię produkcyjną na swoich mocnych stronach, mając pewność, że międzynarodowe łańcuchy dostaw zapewnią równowagę potrzebnych towarów. Ten świat odszedł, zmieciony przez COVID-19, geopolitykę i zmiany w globalnych łańcuchach dostaw. Kraje wykazały również chęć wstrzymania dostaw krytycznych materiałów jako środka przymusu ekonomicznego, a w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę większą część świata ogarnia kryzys energetyczny.

Wspomniany raport i witryna Critical Technology Tracker wypełniają globalną lukę, wskazując, które kraje, uniwersytety i przedsiębiorstwa przodują w wysiłkach na rzecz rozwoju innowacji naukowych i badawczych, w tym przygotowania przełomów w zakresie technologii krytycznych. Zapytania w bazie danych pozwoliły zidentyfikować odpowiedni zestaw dokumentów dla każdej technologii.

Chiny są bardziej zaawansowane w większej liczbie obszarów, niż sądzono. Są wiodącym krajem w 37 technologiach z 44 ocenianych, często prowadząc ponad pięć razy więcej badań o dużym wpływie niż najbliżsi konkurenci. Oznacza to, że tylko siedem z 44 analizowanych technologii jest obecnie kierowanych przez kraje demokratyczne – we wszystkich przypadkach są to Stany Zjednoczone.

 

 

Stany Zjednoczone utrzymują swoje mocne strony w projektowaniu i rozwoju zaawansowanych urządzeń półprzewodnikowych i przodują w badaniach nad komputerami o dużej wydajności oraz zaawansowanym projektowaniu i wytwarzaniu układów scalonych. Są również liderem w kluczowych obszarach obliczeń kwantowych i szczepionkach (oraz produkcji medycznych środków zaradczych).

Wyścig o miano kolejnej najważniejszej potęgi technologicznej toczy się zaciekle między Wielką Brytanią a Indiami, które zajmują miejsca w pierwszej piątce krajów w 29 z 44 technologii. Tuż za nimi plasują się Korea Południowa i Niemcy, które są w pierwszej piątce krajów odpowiednio w 20 i 17 technologiach. Australia jest w pierwszej piątce pod względem dziewięciu technologii, tuż za nią znajdują się Włochy (siedem technologii), Iran (sześć), Japonia i Kanada (po cztery). Rosja, Singapur, Arabia Saudyjska, Francja, Malezja i Holandia znajdują się w pierwszej piątce pod względem jednej lub dwóch technologii. Wiele innych krajów, w tym Hiszpania i Turcja, regularnie znajduje się w pierwszej dziesiątce, ale nie w pierwszej piątce.

Oprócz śledzenia, które kraje są w czołówce, Critical Technology Tracker pokazuje, które organizacje – uniwersytety, firmy i laboratoria – przodują w poszczególnych technologiach. Przykładowo: holenderski Delft University of Technology ma przewagę w wielu technologiach kwantowych.

Istnieje ludzki wymiar rozwoju technologii, który również trzeba uwzględnić w ocenie możliwości technologicznych. Innowacje są ostatecznie wynikiem pracy badaczy, naukowców i projektantów, którzy przez całe życie szkolili się i doświadczali, co doprowadziło do ich przełomowych odkryć.

 

 

Zrozumienie, gdzie ci badacze rozpoczęli swoją zawodową podróż, gdzie przeszli szkolenie, które zapewniło im pozycję lidera w swoich dziedzinach, a wreszcie, gdzie są teraz, gdy dokonują swoich odkryć, daje obraz tego, jak dobrze kraje konkurują ze sobą pod względem zdolności do przyciągania i zatrzymywania wykwalifikowanych naukowców z globalnej puli talentów.

Kim są osoby publikujące wyniki badań o dużym wpływie, które doprowadziły Chiny do imponującej przewagi? Gdzie się uczyły i szkoliły? Odnośnie do dziedziny zaawansowanych silników lotniczych (w tym naddźwiękowych), o których Chiny publikują ponad cztery razy więcej badań o dużym wpływie niż USA (2. miejsce), istnieją dwa kluczowe spostrzeżenia. Po pierwsze większość (68,6%) wpływowych autorów kształciła się na chińskich uniwersytetach, a obecnie pracuje w chińskich instytucjach badawczych. Po drugie Chiny przyciągają do pracy talenty z krajów demokratycznych: 21,6% wpływowych autorów ukończyło studia podyplomowe w jednym z krajów Five Eyes (USA – 9,8%, Wielka Brytania – 7,8%, Kanada – 3,9%), po 2% zostało przeszkolonych w UE i Japonii. Chociaż nie zostało to określone ilościowo w tej pracy, jest bardzo prawdopodobne, że będzie to połączenie obywateli Chin, którzy wyjechali za granicę na szkolenie i przywieźli z powrotem do Chin swoją nowo zdobytą wiedzę, oraz cudzoziemców przenoszących się do Chin w celu podjęcia pracy w instytucji badawczej lub firmie.

Wiodące na świecie instytuty badawcze zazwyczaj zapewniają również szkolenia dla następnego pokolenia innowatorów poprzez wysokiej jakości studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie oraz możliwości zatrudnienia, w ramach których młodsi naukowcy są mentorami ekspertów. Ponieważ w Chinach działa siedem z 10 największych na świecie instytucji badawczych zajmujących się zaawansowanymi silnikami lotniczymi (w tym naddźwiękowymi), ich system szkolenia jest w dużej mierze oddzielony – istnieje wystarczająca masa krytyczna krajowej wiedzy specjalistycznej, aby wyszkolić następne pokolenie czołowych naukowców. Jednak osoby przeszkolone za granicą, które są pozyskiwane do pracy w chińskich instytucjach, zapewniają też stały dopływ nowych pomysłów oraz technik.

Niezależnie od tego, czy przedmiotem zainteresowania są silniki odrzutowe, czy zaawansowana robotyka, przekształcenie wyników badań – bez względu na to, jak imponujące – w główne zdobycze technologiczne może być trudne i wymagać innych wkładów (oprócz wysokiej jakości badań). Jednak to, co daje nowy Critical Technology Tracker firmy ASPI – poza zbiorami danych prezentujących wyniki badań – to wyjątkowy wgląd w strategię, intencje i potencjalne możliwości. Daje również cenną orientację w rozprzestrzenianiu się i koncentracji globalnej wiedzy specjalistycznej w wielu krytycznych obszarach.

Odkrycia te powinny być dzwonkiem alarmowym dla demokratycznych narodów. Obecnie bardziej niż kiedykolwiek konieczne jest, aby przywódcy polityczni, decydenci, przedsiębiorstwa i społeczeństwo obywatelskie wykorzystywali empiryczne dane z otwartego źródła do podejmowania decyzji w różnych obszarach technologicznych, tak aby w nadchodzących latach i dziesięcioleciach mogli czerpać korzyści z nowych polityk i inwestycji, które muszą teraz poczynić. Aby zlikwidować ogromną i pogłębiającą się lukę, wiele krajów musi pilnie wprowadzić zmiany w polityce, zwiększyć inwestycje i wzmocnić globalną współpracę. Koszty nadrobienia zaległości będą znaczne, ale koszty zaniechania działań mogą być znacznie większe.

 

Źródło: www.aspi.org.au

Strona główna Aktualności Wydarzenia Czy Chiny przegonią Zachód w wyścigu o krytyczne technologie?

Zamów NEWSLETTER

Nasze propozycje

Inżynieria mechaniczna dla majsterkowiczów. Prosty przewodnik po praktycznych zagadnieniach
Brian Bunnell, Samer Najia

Inżynieria mechaniczna dla majsterkowiczów. Prosty przewodnik po praktycznych zagadnieniach

Helion

"Inżynieria mechaniczna dla majsterkowiczów" to pozycja adresowana do tych, którzy chcą poznać podstawowe...

Przemysł 4.0 (?). Ludzie i technologie
Joanna M. Moczydłowska

Przemysł 4.0 (?). Ludzie i technologie

Difin

W ostatnich latach temat Przemysłu 4.0 zyskuje na znaczeniu. Rośnie zainteresowanie nim zarówno wśród...

Robotyzacja i automatyzacja. Przemysł 4.0
Redakcja naukowa: dr inż. Wojciech Kaczmarek, Jarosław Panasiuk

Robotyzacja i automatyzacja. Przemysł 4.0

Wydawnictwo Naukowe PWN

"Robotyzacja i automatyzacja. Przemysł 4.0" to propozycja poświęcona ultranowoczesnym rozwiązaniom dla...

Nasi partnerzy